Tips bij overprikkeling
We voelen ons allemaal weleens overprikkeld. Dat je overweldigd wordt door alle prikkels om je heen. Het vliegt je aan en je wilt er zo snel mogelijk van weg. Waardoor ontstaat overprikkeling en wat kan je er het beste tegen doen? Daar gaat deze blog over.
Wat is overprikkeling?
Niet iedereen reageert hetzelfde op prikkels. Vooral als je een hoog sensitief persoon (hsp) bent, autistisch of adhd hebt, raak je sneller overprikkeld dan mensen die dat niet zijn. Alles komt dan veel meer binnen bij je. Hoewel de één er meer gevoelig voor is om overprikkeld te raken dan de ander, kan het echt iedereen overkomen. Bijvoorbeeld als je in een drukke of chaotische omgeving bent met veel beweging en mensen. Denk aan een drukke winkelstraat waar je ineens al die mensen op je af ziet komen. Ook teveel of te hard geluid, zoals in drukke restaurants of op luidruchtige werkplekken kan overweldigend zijn. Fel licht, flikkerende lichten of constant veranderende visuele beelden veroorzaken eveneens overprikkeling.
Hoe komt het dat je overprikkeld raakt?
De hele dag zijn onze zintuigen actief. Je hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt van alles. De hele dag sta je dus als het ware aan. Het zijn allemaal stukjes informatie die je binnen krijgt die verwerkt moeten worden door onze hersenen. Zit je lekker in je vel? Dan gaat dat vanzelf. Maar als je niet meer in balans bent, dan kun je alle prikkels simpelweg even wat minder goed verwerken.
Meer factoren die voor overprikkeling zorgen:
- Emotionele factoren. Denk aan veel stress, woede, verdriet of angst.
- Overbelasting van je geheugen. Bijvoorbeeld als je teveel wordt blootgesteld aan nieuwe informatie zoals nieuwberichten of via sociale media.
- Multitasken. Je switcht tijdens het multitasken in een moordend tempo steeds van het een naar het andere wat geestelijk enorm vermoeiend is.
- Moeilijke taken uitvoeren. Wanneer je dit doet zonder voldoende pauzes in te lassen werkt eveneens overprikkeling in de hand.
- Fysieke factoren. Jezelf fysiek uitputten, gebrek aan slaap en lichamelijke pijn, of ongemakken.
- Gebrek aan pauzes. Mensen die geen tijd nemen om te ontspannen en te herstellen, kunnen sneller overprikkeld raken.
- Omgevingsveranderingen. Verhuizen, een nieuwe baan of reizen, kunnen tijdelijk overprikkeling veroorzaken omdat het je aanpassingsvermogen op de proef stelt.
Symptomen bij overprikkeling
Overprikkeling kan zich uiten in allerlei lichamelijke klachten. Je krijgt er bijvoorbeeld hoofdpijn, migraine, spierpijn of buikpijn van. Ook hartkloppingen, spijsverteringsproblemen, vermoeidheid, slapeloosheid, zweten, duizeligheid, hyperventilatie komt allemaal voor. Het kan zijn dat je niet meer goed uit je woorden kan komen. Het uit zich ook in gedragsverandering. Je gaat je bijvoorbeeld voor dingen afsluiten of situaties vermijden, wordt down of angstig. Het is dus belangrijk om iets aan overprikkeling te doen.
Tips bij overprikkeling
Gelukkig kun je zelf heel veel doen om overprikkeling op te lossen en in de toekomst voor te zijn.
Tip 1: Achterhaal de oorzaak
Hoe komt het dat je overprikkeld bent? Neem je bijvoorbeeld teveel hooi op je vork? Ben je ergens onzeker over en zorgt dat voor stress? Heb je te weinig pauzes en tijd voor jezelf ingelast? Zet het voor jezelf eens goed op een rijtje.
Tip 2: Onderneem actie
Onderneem actie naar aan leiding van de oorzaak. Ben je jezelf bijvoorbeeld voorbijgelopen? Las dan tijd in voor jezelf, en schrap sociale verplichtingen. Is het werk gerelateerd? Geef dan aan op je werk dat het allemaal teveel is, vraag om hulp en delegeer klussen.
Tip 3: Ont-moet jezelf
Schrap radicaal het woord ‘moeten’. Moeten is een woord dat je opjaagt en stress oplevert. Vervang ‘ik moet dit en ik moet dat’ voor: ‘Ik mag goed voor mezelf zorgen’. En: ‘Ik mag dingen uit handen geven’. ‘Ik mag dit moeilijk vinden’. ‘Ik mag sociale afspraken afzeggen’, enz.
Tip 4: Werk aan je assertiviteit
Leer op een prettige manier voor jezelf op te komen. Durf jezelf uit te spreken en ‘nee’ te zeggen. Niet alleen werk gerelateerd, maar ook als het gaat om vrienden en familie. Spreek uit wat je behoeften zijn. Wat je belangrijk vindt. Waar je tegenaan loopt. Waar zou je graag hulp bij hebben? Vind je dit moeilijk? Een assertiviteitstraining helpt.
Tip 5: Richt je aandacht op 1 ding
Ga iets doen waarbij jij je op één ding richt. Installeer jezelf bijvoorbeeld met een goed boek onder een kleedje op de bank, maak een wandeling in de natuur, luister naar mooie muziek, ga tekenen of kleuren, of doe yoga-oefeningen. Alles wat jij leuk vindt en waarin je helemaal op kunt gaan is goed.
Tip 6: Schrijf het van je af
Koop een mooi notitieboekje voor jezelf. Schrijf van je af wat er in je omgaat. Waar raak je overprikkeld van en waarom? Wat kun je eraan doen om dit voor te zijn? Noteer de inzichten die je krijgt. Het lucht op en je krijgt inzicht in de patronen die je overprikkeld maken en wat je hier aan kunt doen. Wanneer je dingen opschrijft bekijft het beter. Ook kun je het af en toe eens teruglezen om jezelf bij de les te houden.
Wil je werken aan je assertiviteit? Dan bieden wij je diverse mogelijkheden:
Training assertiviteit in een kleine groep
Thuis in je eigen tempo via online training aan je assertiviteit werken
Bestsellers van Pieter Frijters
