Narcisme | Narcistische persoonlijkheidsstoornis

Wat een narcist! Doe niet zo narcistisch! Narcisme is een woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt om aan te geven dat je iemand een eigenheimer vindt. Maar wat is de betekenis van het woord narcist nu eigenlijk echt? Hoe herken je iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis? Waarom moet je voor een narcist uitkijken? En, nog belangrijker; hoe wapen je je tegen iemand die vol is van zichzelf en geen rekening houdt met anderen?

Wat is narcisme?

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis is meer dan alleen een groot ego hebben, egoïstisch gedrag vertonen of jezelf mateloos bewonderen in de spiegel. En narcist heeft namelijk een ziekelijke interesse in zichzelf en is totaal vervuld van eigenliefde. Zo iemand investeert dan ook niet of nauwelijk in vriendschappen of andere relaties. Een narcist is er ook helemaal niet op uit om aardig gevonden te worden door anderen. Bewonderd worden en succesvol zijn, daar gaat het mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis om. En wie het ego van een narcist krenkt, krijgt te maken met een woedeaanval.

Hier komt de term narcisme vandaan…

De term narcisme is ontleend aan een verhaal uit de Griekse mythologie waarin Narcissus hopeloos verliefd wordt op zijn eigen spiegelbeeld in het water. Hij wordt daar zo door in beslag genomen dat hij niet meer denkt aan eten, drinken, of aan rust. Het gevolg: hij kwijnt weg en sterft.

Eigenschappen die horen bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een narcistische inslag herken je aan verschillende eigenschappen. Je vindt ze hier onder op een rij.

• Een narcist wil altijd in het middelpunt van de belangstelling staan.
• Heeft een overdreven gevoel van eigenwaarde en vindt zichzelf een speciaal persoon.
• Dicht zichzelf buitengewone prestaties toe.
• Vindt dat hij of zij recht heeft op bepaalde privileges.
• Minacht anderen en beschouwt zichzelf als superieur en competenter.
• Heeft grootse toekomstplannen en schept op over zijn of haar prestaties.
• Voelt diepe behoefte om bevestigd en constant bewonderd te worden.
• Is manipulatief.
• Neemt geen verantwoording voor acties en geeft anderen de schuld als er iets misgaat.
• Heeft een gebrek aan empathie en inlevingsvermogen naar anderen toe.
• Kent geen intieme relaties.

Hoe herken je narcisme?

Hoewel de eigenschappen bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis duidelijk zijn, is het herkennen van een narcist soms best lastig. Vooral als het gaat om verborgen narcisme.

Verschil tussen de openlijke narcist en verborgen narcisme

De openlijke narcisten herken je misschien in eerste instantie niet meteen omdat ze vaak charmant, extravert en zelfverzekerd overkomen. Maar al snel zal je achter de ware aard van de persoon komen. Rode vlaggen zijn onder meer:

• Constant over zichzelf en hun prestaties praten.
• Niet in staat zijn om zich in de gevoelens van anderen verplaatsen en ook geen rekening met anderen houden.
• Mensen die hun ego voeden prijzen, en mensen die dat niet doen negeren of bespotten.
• Moeite hebben om kritiek te accepteren. Krijgen ze niet de erkenning die ze denken te verdienen dan reageren ze beledigd of met agressief gedrag.

Hoewel de verborgen narcisten worden gedreven door hetzelfde als de openlijke narcist, gaan zij juist uiterst geraffineerd te werk. Ze zijn niet extravert, maar introvert. En omdat ze verlegen, onzeker, angstig en erg gevoelig overkomen, kan het zomaar zijn dat je de narcistische kenmerken over het hoofd ziet en je laat manipuleren.

Voorbeelden van Narcistisch Gedrag

Narcistisch gedrag kan zich overal manifesteren, zoals op het werk, in relaties en in sociale situaties. Voorbeelden hiervan zijn:

Narcisme bij een collega

Een narcistische collega is niet loyaal en onbetrouwbaar. En zal de eer opeisen voor het werk van anderen en altijd opscheppen over de eigen prestaties. De ander erkennen of waarderen, ho maar! Want de narcist is ervan overtuigd: niemand is zo geweldig als de narcist zelf!

Narcisme binnen een relatie

Een narcistische partner wil voortdurend de controle hebben in de relatie, zodat je geen kant meer op kan. En toont weinig interesse in de behoeften of gevoelens van jou. Als jij een leuke avond wilt hebben met een vriend of vriendin, doet de narcist zielig  zodat jij een rotgevoel hebt als je weggaat. Negatief praten over jou tegen mensen en andersom om je los te weken van anderen, is ook zo’n voorbeeld. En als er problemen ontstaan, wordt de schuld op jou afgeschoven. Jij krijgt bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid in je schoenen geschoven van het vreemgaan van je partner. Het ligt namelijk aan wat jij doet en/of zegt.

Narcisme bij je baas

Een narcistische baas manipuleert en intimideert werknemers om zelf succes en bewondering te oogsten en heeft daarbij weinig oog voor het welzijn van het team. Liegen, emotioneel chanteren, medewerkers vernederen in het bijzijn van anderen, agressie en zelfs het seksueel lastigvallen van medewerkers komt voor. Ook als er dingen fout gaan zal een narcistische baas de schuld altijd bij een ander leggen.

Kenmerken van narcisme in de liefde

Echte intimiteit kent een narcist niet. Liefde is een spelletje en hoe meer veroveringen hoe beter. Een narcist doet charmant en geïnteresseerd om iemand te veroveren, maar een echte en diepe verbinding gaat hij of zij niet aan. Relaties worden gedomineerd door zelfzuchtigheid, ontrouw, manipulatie en machtswelust.

Oorzaak van narcisme

Uit onderzoek blijkt dat er een groot minderwaardigheidsgevoel, eenzaamheid en gevoelens van leegte schuilgaan achter het gedrag van mensen met een narcistische persoonijkheidsstoornis. Gezonde eigenliefde is er niet bij. De vraag is hoe iemand narcistisch wordt. Het antwoord moet gezocht worden in genetische aanleg. Maar ook opvoeding en de omgeving waarin iemand opgroeit kunnen eraan ten grondslag liggen. Traumatische ervaringen in de kindertijd, zoals verwaarlozing kunnen eveneens een rol spelen. Maar ook overmatig op een voetstuk worden gezet als kind kan bijdragen aan de ontwikkeling van narcistische persoonlijkheidskenmerken.

Omgaan met narcisme: zo wapen jij je ertegen

Wat kun je het beste doen om jezelf te beschermen tegen iemand die narcistisch gedrag vertoont? Zodat de manipulatie en emotionele chantage die narcisten op je loslaten geen effect op je hebben? En je de regie van je leven in eigen handen houdt?

Houd vast aan je eigen waarden en zelfrespect.

Stel grenzen en houd je eraan, ongeacht hoeveel druk er wordt uitgeoefend.

Kies voor assertiviteitstraining in een kleine groep om jezelf weerbaarder te maken.

Of werk aan ultiem zelfvertrouwen via online training die je zelf vanuit huis in je eigen tempo kunt doen.

Wil je 1 op 1 coaching? Ook dat is mogelijk. Klik hier voor meer informatie.