Alles over manipulatie & emotionele chantage

Wat betekent manipulatie? Hoe herken je een manipulator of iemand die je emotioneel chanteert? Kan het jou ook overkomen? Hoe wapen je jezelf tegen manipulatief gedrag? In dit artikel lees je alles over manipulatie en emotionele chantage.

In dit artikel komen de volgende onderwerpen aan bod:

• Wat is manipulatie?
• Hoe herken je een manipulator?
• Wat zijn de kenmerken van een manipulator?
• Wanneer ben je een makkelijke prooi voor een manipulator?
• Welke vormen van manipulatie zijn er?
• Dit zijn bekende uitspraken van manipulators:
• Gaslighting
• Hoe herken je gaslighting?
• Wat kun je zelf doen tegen manipulatie en emotionele chantage?
• Vermijd deze fout

Wat is manipulatie?

Manipulatie komt overal voor. In liefdesrelaties, vriendschappen, familierelaties en op het werk. Manipulatie is het opzettelijk beïnvloeden van een ander.

Een manipulatieve relatie is een enkelzijdige en ongelijke relatie. Meestal wordt iemand in eerste instantie niet direct in het begin van een relatie of vriendschap gemanipuleerd, maar pas later omdat het anders meteen over zou zijn. Ook collega’s kunnen manipulatief zijn. Ook dat merk je meestal niet meteen. Een manipulator houdt geen rekening met de wensen en grenzen van de ander en denkt alleen aan zichzelf. Hij of zij creëert een werkelijkheid die altijd in het eigen voordeel is en is er een meester in om de werkelijkheid in een mum van tijd te verdraaien als het zo uitkomt. En daarbij gebruik te maken van jouw zwakke plekken. Ben je niet alert of niet assertief genoeg dan loop je het risico om gemanipuleerd te worden.

Kun je persoonlijke hulp gebruiken? Ga dan naar 1 op 1 persoonlijk consult

Hoe herken je een manipulator?

Je wordt gemanipuleerd als je iets niet wilt en het toch doet:

De manipulerende persoon haalt alles uit de kast om van jouw ‘nee’ een ‘ja’ te maken. En schuwt daarbij geen enkel middel. Van subtiele dwang tot agressie. En alles wat daar tussenin zit. De methodes van een manipulator lopen uiteen van vleien tot chanteren en dreigen. Er wordt geen rekening gehouden met jouw gevoelens.

Wolf in schaapskleren

Er zijn manipulators die heel direct manipuleren en meteen agressief overkomen. De meeste manipulators herken je echter niet onmiddellijk. Zij doen zich in het begin anders voor. En kunnen je helemaal inpakken met hun vleiende gedrag. En bijvoorbeeld door je eerst ontzettend veel te geven.

Maar pas op, belangeloos geven komt niet in het vocabulaire van een manipulator voor. Je staat voor eeuwig bij hem of haar in het krijt. Het is een pressiemiddel om zijn of haar zin door te drijven.

Wees daarom assertief en laat je nooit in de hoek drijven waarbij je het gevoel hebt bij die ander in het krijt te staan.

Wat zijn de kenmerken van een manipulator?

• Denkt niet aan jou, maar aan zichzelf
• Wil zijn of haar zin doordrijven
• Luistert niet echt naar je (doet hooguit alsof)
• Voelt zich slimmer en sterker dan anderen
• Leeft in een eigen wereld
• Geeft anderen de schuld
• Zaait twijfel en onzekerheid
• Overdrijft vaak
• Verdraait de werkelijkheid
• Liegt gemakkelijk
• Is soms agressief
• Vat alles persoonlijk op
• Geeft veel of is extra hulpvaardig en laat je dat ook weten. Met de bedoeling een schuld te creëren die ingelost moet worden
• Devalueert jouw sterke punten
• Weet feilloos in te spelen op je zwakke punten

Wanneer ben je een makkelijke prooi voor een manipulator?

Om te manipuleren plaatsvinden zijn altijd twee mensen nodig: Een manipulator en iemand die zich laat manipuleren.

Een manipulator is op zoek naar mensen die niet volledig in hun kracht staan. Je bent een fantastische kandidaat als je weinig zelfvertrouwen, eigenwaarde, zelfkennis en zelfrespect hebt. Die onzekerheid uit zich bijvoorbeeld in:

• Twijfelen aan jezelf, je talenten en vaardigheden
• Aardig gevonden/ geaccepteerd willen worden
• Je eigen behoeften op het tweede of een nog later plan zetten
• Niet je eigen grenzen bewaken
• De behoefte om voor anderen te zorgen
• Niet voor jezelf opkomen
• De lieve vrede willen bewaren
• Angst voor, of belangrijk vinden, wat de buitenwereld van je denkt

Wil je aan je zelfvertrouwen werken? Je kunt vanuit huis in je eigen tempo aan de slag met onze meest uitgebreide Online training Zelfvertrouwen.

Welke vormen van manipulatie zijn er?

>

Agressie is een vorm van manipulatie die voor iedereen duidelijk te herkennen is. Datzelfde geldt voor: een ander voor een voldongen feit stellen. Andere vormen, die je eerst misschien niet door hebt, zijn:

1. Inspelen op schuldgevoel – ‘Het is jouw schuld dat ik nu ongelukkig ben’. Of, ‘Ik heb jou zoveel gegeven, nu moet je ook eens iets terugdoen.’ Dit noemen we emotionele chantage.
2. Een schuldgevoel creëren – ‘Kijk eens wat ik allemaal wel niet voor je gedaan heb’. En dat steeds herhalen.
3. Inspelen op angst – ‘Als je dit niet doet, vindt niemand jou meer aardig’. Of ‘Als je niet doet wat ik wil, ga ik bij je weg’.
4. Inspelen op plichtsgevoel – ‘Iedereen weet dat het zo hoort, dus waarom doe je zo moeilijk’. Of als je gelovig bent: ‘Het is jouw Christenplicht om dit te doen.’
5. Indoctrinatie – Door een bepaalde boodschap steeds te herhalen. Zoals: ‘Jij bent niets zonder mij’. Of: ‘Anderen vinden dat jij niks kan.’ Of door een negatieve sanctie aan iets koppelen, zodat de ander het niet in z’n hoofd haalt om datgene waar de sanctie op staat uit te voeren.
6. De psycholoog spelen – ‘Gezien jouw jeugd is het logisch dat je dit niet wilt, maar daar moet jij je nu maar eens overheen zetten’.

Emotionele chantage speelt zich vaak af binnen hechte, persoonlijke relaties zoals tussen partners, goede vrienden of familieleden. De manipulerende persoon gebruikt hierbij jouw emoties om je onder druk te zetten. Ze kunnen bijvoorbeeld dreigen met het verbreken van het contact of inspelen op je schuldgevoel en angsten om je iets te laten doen wat je eigenlijk niet wilt. Wat deze vorm van manipulatie zo lastig maakt, is dat het meestal komt van iemand die je vertrouwt of waar je om geeft – en dat maakt het moeilijker om grenzen aan te geven.

Met een gedegen assertiviteitstraining leer je om een manipulerend persoon te herkennen en jezelf tegen zijn of haar agressie te wapenen.

Je bent welkom op onze assertiviteitstraining om dit te leren.

Complimenteren als manipulatie

Des te assertiever je bent, des te sneller heb je manipulatief gedrag door. Want zelfs complimenteren kan een vorm van manipulatie zijn.

Zoals een manager die jou op slinkse wijze apart neemt en zegt: ‘Jij bent de enige aan wie ik dit durf toe te vertrouwen. Zou je asjeblieft willen overwerken? Jij bent de enige die dit kan’. Of collega’s die je op soortgelijke wijze van hun karretje willen spannen.

Je bent wellicht zo gevleid dat je onmiddellijk ‘ja’ zegt. Achteraf besef je dat je dit helemaal niet wilt. Maar je voelt je bij voorbaat al schuldig als je alsnog ‘nee’ tegen het overwerken zou zeggen.

Dit zijn bekende uitspraken van manipulators

• Het is voor jouw bestwil
• Na alles wat ik voor jou gedaan heb
• Je laat me in de steek als je…
• En dat terwijl jij voor mij wel de belangrijkste persoon in mijn leven bent
• De speciale band die ik voor jou voel is kennelijk niet wederzijds, want anders…
• Nu ik eens 1 keer iets van jou vraag geef je niet thuis
• Ik doe het voor jou
• Na alles wat ik jou gegeven heb
• Iedereen weet dat het normaal is als jij…
• Jij wilt toch niet op je geweten hebben dat…
• Jij bent de enige die me kan helpen
• Ik ben de enige die echt om jou geeft en ga weg als je niet…

Gaslighting

Gaslighting is een specifieke vorm van manipulatie. Een gaslighter wil bewerkstelligen dat jij eigen gedachten, acties en emoties in twijfel trekt. Dit is niet iets wat eenmalig gebeurt. Het gaat om een voortdurende ontkenning van jouw herinnering mbt de realiteit.

Het maakt dat jij je onzeker gaat voelen over herinneringen. Ook zal een gashlighter je gevoelens kleineren, waardoor het steeds lijkt alsof je overdreven reageert.

Je wordt op die manier gehersenspoeld waarbij je je identiteit en zelfwaarde verliest. Het geeft de gaslighter macht. Want hoe onzekerder jij wordt, hoe afhankelijker je wordt van de gaslighter.

De term ‘gaslighting’ is trouwens gebaseerd op de film Gaslight uit 1944. Daarin overtuigt een man zijn vrouw ervan dat haar waarneming niet klopt. Dit doet hij onder andere door op willekeurige momenten de gaslampen in huis te dimmen en vol te houden dat er met het licht helemaal niets aan de hand is. De vrouw krijgt daardoor steeds meer het gevoel dat ze gek wordt.

Hoe herken je gaslighting?

• Gaslighters liegen erop los. Over wat anderen over jou gezegd hebben of van je weten.
• En ze liegen tegen anderen over jou om je te isoleren en afhankelijk te maken.
• Ze ontkennen dingen gezegd te hebben en verwijten jou dat je dingen niet goed ziet, in de war bent of gek.
• Ze putten hun slachtoffer uit door herhaaldelijk dezelfde boodschap uit te spreken.
• En verdraaien feiten, springen van de hak op de tak, wisselen steeds van emotie en rol zodat effectieve communicatie onmogelijk wordt.
• Heb je moeite met het gedrag van een gastlighter, dan ligt dat volgens hem of haar aan jou en is niet wat jij aankaartte het probleem, maar ben jij dat.
• Gaat de gastlighter bijvoorbeeld vreemd, dan wordt de focus gelegd op jouw wantrouwen. Voordat je het weet gaat het alleen nog maar daarover en zeg jij ook nog eens ‘sorry’, omdat jij naar het vreemdgaan vroeg…

Wat kun je zelf doen tegen manipulatie en emotionele chantage?

Wil je manipulators geen kans geven, leer dan assertief gedrag aan en maak van jezelf de belangrijkste persoon in je leven. Ken je behoeften, bewaak je grenzen, kom voor jezelf op en besef dat jij alleen verantwoordelijk bent voor je eigen leven en niet voor dat van een ander.
Je merkt het snel genoeg wanneer het gebeurt dat iemand over jouw grens gaat. Of het nu binnen je relatie is, om familie, vrienden, collega’s of anderen gaat. Het voelt niet goed. Zodra je dit signaleert, is het zaak om niet aan jezelf te gaan twijfelen en in te grijpen.

Vraag hier een gratis preview aan van de online training manipulatie

Assertief zonder NEE te zeggen

Geef een manipulator bij voorkeur geen tekst en uitleg. Een ‘ik pas’, of ‘Ik kies voor iets anders’, of ‘Ik heb al andere plannen’ is voldoende. Verder mag je alles negeren. Zodra je wel tekst en uitleg geeft en een heel gesprek begint, geef je manipulators handvatten die hij of zij dankbaar gebruikt om op door te kunnen gaan. En reken maar dat zij dit doen.
Als het hen niet lukt om controle te krijgen en je te manipuleren met vleien, chantage of agressie, dan lukt het manipulatoren vaak op een andere manier. Je kunt totaal uitgeput raken van discussies met manipulators. Je loopt het risico om uiteindelijk toe te geven om van het gezeur af te zijn.

Blijf bij jezelf tijdens communicatie

Een manipulator is er een ster in om je volledig in de war te maken en op het verkeerde been te zetten als jij iets aankaart. Door het onderwerp van gesprek te veranderen, zaken om te draaien, te liegen, oordelen, twijfel te zaaien, denigrerend te doen over je sterkte punten en in te spelen op je zwakke punten.

Het gaat al snel helemaal niet meer waar jij het over wilde hebben, maar wel over alles waar jij volgens de ander tekort in schiet. Laat je dus niet afleiden, ga niet in de verdediging, blijf bij je onderwerp en herhaal steevast wat jij wilt communiceren.

Blijf baas over je eigen leven

Twijfel je ergens over? Verantwoordelijkheid nemen over je eigen gedrag is dan de nummer 1 stap. Wees meteen assertief en zeg altijd ‘Nee’ tegen een manipulator en denk er later nog eens goed over na. Je kunt altijd nog ‘Ja’ zeggen. Het kan voorkomen dat je al  ‘Ja’ hebt gezegd en jij je later realiseert dat je iets toch niet wilt. Weet dan dat je van een ‘Ja’ altijd een ‘Nee’ kan en mag maken. Ook al zal een manipulator je proberen wijs te maken van niet.

Jij bent namelijk de baas over jouw leven, niet de ander!

Vermijd deze fout!

Maak nooit de fout om een manipulator zijn of haar zin te geven om er vanaf te zijn. Je beloont op deze manier het negatieve en destructieve gedrag. Je kunt er zeker van zijn dat je er meer van krijgt. Des te assertiever je reageert des te sneller houdt het manipuleren op.

Onthoud dat assertiviteit ook kan inhouden dat jij de ander niet langer in je leven toelaat. En laat je wat dat betreft geen schuldgevoel aanpraten of op andere wijze chanteren om het contact toch in stand te houden.

Video: Zo ga je om met manipulatie

Wil je meer hulp van ons?

Dat kan op verschillende manieren:

Wil je advies welk hulptraject het beste bij je past, of meer weten over de MindTuningpraktijk? Neem dan gerust contact met ons op.

MINDTUNING®

– SCHOKKEND EFFECTIEF –

Baanbrekend snel | 30.000+ cliënten

Frijters MindTuning® | Een Exclusieve Privé Praktijk