De menselijke geest is bijzonder creatief in het bedenken van oplossingen. Maar ook in het verzinnen van dingen die ons tegenwerken. In bijna iedereen huist wel de aanleg tot onlogische, vergezochte, vooringenomen en bevooroordeelde gedachten. En wanneer we die combineren met angstprikkels snap je dat het goed mis kan gaan en zo irreële angst onstaat. Omdat ieder mens ook de potentie heeft om onlogische, vergezochte, en bevooroordeelde angsten te vormen.
De directe oorzaak van een irreële angst
Wanneer je lange tijd hebt blootgestaan aan stress of verwarring, of een heftige gebeurtenis hebt meegemaakt raakt het zenuwstelsel overactief. Dat kan ook gebeuren door stress in combinatie met bepaalde leefpatronen (roken, alcohol, suikerrijk eten en koffie). Of worden veroorzaakt door angstig gedrag uit de omgeving. Deze overactiviteit van je zenuwstelsel verstoort je lichaamsfuncties. En dit verstoort dan weer het denken. Er ontstaat een programmafoutje en hieromheen een gedragspatroon. Het onderbewuste is zelf een creatief proces gestart om de angstgevoelens te legitimeren. Dit op basis van herinneringen en associaties. Zo ontstaan de meest creatieve angsten.
De aanknop blijft steken
Deze angsten zijn een onterecht signaal van je lichaam; er is in gevallen van irreële angst namelijk geen sprake van écht gevaar. Het zijn loze gevoelens en gedachten. Ze zijn er alleen omdat je zenuwstelsel een ‘verklaring’ heeft gezocht voor de actieve conditie waarin het verkeert. M.a.w. je angstmechanisme is op de ‘aan’-knop blijven steken en denkt nu dat dit normaal is. Vervolgens ontstaat de neiging om iets met die angst te gaan doen. Je luistert (gehoorzaamt) naar de signalen. Je gaat naar therapie, spreekt over je angst, leest van alles over je angst, verbijt je over je angst, gaat zoeken naar verklaringen, vechten tegen je angst, en ga zo maar door.
Ziekte of gewoon… een gewoonte?
Dit zijn allemaal gedragspatronen die het zenuwstelsel conditioneren en actief houden, om te doen wat het nu heeft aangeleerd te doen. En dat is de valkuil waar iedereen met een angstconditie steeds weer in trapt. Deze informatie is heel belangrijk om te begrijpen. Wanneer je last hebt van irreële angst, ben je niet echt bang in de zin dat je daadwerkelijk in gevaar bent. Maar je beleeft wél de sensaties en gedachten van angst. En deze zijn het product van een overactief deel van je zenuwstelsel. Het is een activiteit die je zelf – onbedoeld – in stand houdt door er in mee te gaan. Je denkt er wat mee te moeten doen. De meeste therapeuten en psychiaters vertellen dit niet aan hun patiënten. Sterker, ze zijn hier nauwelijks van op de hoogte. Ze behandelen angst als een psychologisch probleem of als een ziekte.
Oorzaak chemische disbalans
Sommige psychiaters geloven nog steeds dat de oorzaak van een angstconditie een chemische disbalans is van neurotransmitters (stofjes) in de hersenen. Maar zoals de huidige moderne wetenschap bevestigt, wordt angst niet veroorzaakt door een chemische disbalans, maar is de chemische disbalans hooguit een gevolg van een overactiviteit van het zenuwstelsel. Er zijn ook therapeuten die denken dat het ligt aan een verstoring van energiebanen, dat angst een erfenis is uit een vorig leven, of mogelijk het gevolg van een contact met buitenaardse wezens. Een angstprobleem is geen van allen: het is een gedrag, een geconditioneerde gewoonte die de overactiviteit van een deel van je zenuwstelsel in stand houdt.
Criteria voor goede hulpverlening bij irreële angst
De beste manier om van je angstklachten af te komen, is een goede coach of therapeut vinden die dit precies snapt. Daar zijn er jammer genoeg maar weinig van. De meeste therapieën, inclusief cognitieve gedragstherapie, gaan met de angst aan de slag en niet met de oorzaak. Dit heeft een contraproductief effect. Men kán wel ver komen in het beheersen van de angst, bijvoorbeeld door exposure, maar de angst gaat bijna nooit helemaal weg. Hij wordt in het meest gunstige geval ‘leefbaar’. En dat is eigenlijk het meest ongewilde effect, omdat je bij de kleinste tegenslag zo weer op je oude angstniveau zit.
Medicatie
Medicatie is evenzeer af te raden, dit heeft alleen maar een onderdrukkend effect, is schadelijk voor de gezondheid en gaat vaak gepaard met vervelende bijwerkingen. Angst is een bewust en onderbewust aangeleerd gedragspatroon, net als nagelbijten, en leer je niet af met een pilletje. De meeste mensen krijgen hun ‘oude’ angstbeleving terug nadat ze met de medicatie stoppen.
Belangrijke stappen naar de oplossing
Wat zijn belangrijke stappen naar de oplossing? De eerste stap is je irreële angst ontmaskeren: door de beelden en gedachten in je hoofd af te stemmen op de werkelijkheid. Vervolgens is het zaak je energie en gedachten weer te richten op dingen die je wél wilt. En dan te stoppen met je oude gedragspatroon en weer leuke activiteiten te gaan ondernemen. Zo kom je uit de cirkel en reageert jouw lichaam met nieuw, niet-angstig gedrag. Omdat het voor jouw lichaam en zenuwstelsel veel makkelijker is om niet-angstig te zijn, kan dit proces razendsnel plaatsvinden. Denk eerder aan dagen, dan aan weken. Het is in ieder geval belangrijk iets aan je irreële angst te doen, want last hebben van een angstprobleem kost ontzettend veel levensplezier. Onnodig, want met een goede aanpak is het snel en eenvoudig op te lossen.