Prikkelbaarheid / snel geïrriteerd

Oorzaken en oplossingen voor als je een kort lontje hebt…

Je valt uit om niets. Je reageert feller dan normaal. Je ontploft naar aanleiding van iets onbenulligs. Prikkelbaarheid, ofwel snel geïrriteerd of lichtgeraakt zijn, is een symptoom van teveel spanning, stress en burn-out. Waar wordt het door veroorzaakt? En wat kun je doen om voortaan niet meer zo snel aangebrand te zijn?

De volgende onderwerpen over prikkelbaarheid en snel geïrriteerd zijn komen aan bod:

• Wat is prikkelbaarheid?
• Kenmerken verhoogde prikkelbaarheid
• Voorbeelden van prikkelbaarheid
• Uitingen van prikkelbaarheid
• Oorzaak snel geïrriteerd zijn
• Andere stressaanjagers
• Tips bij prikkelbaarheid en snel geïrriteerd raken
• Je probleem aanpakken met MindTuning

Wat is prikkelbaarheid?

Je krijgt de hele dag prikkels binnen. Zowel vanuit de buitenwereld (externe prikkels) als vanuit jezelf (interne prikkels). Externe prikkels behelzen alles wat je om je heen ziet, voelt (zoals een aanraking) en hoort. Interne prikkels zijn bijvoorbeeld honger, pijn, maar ook bijvoorbeeld gedachten. Wanneer je snel geïrriteerd bent, reageer je heftiger op normale prikkels (zowel op de externe als de interne).

Mat andere woorden: je wordt boos om iets waar anderen gemakkelijk overheen stappen en komt met een emotionele reactie. Je wordt chagrijnig van dingen die je anders niet raken. In de ogen van anderen reageer jij dan heel overdreven. Ze vinden dat je niet zo emotioneel reageren moet. Voor jezelf voelt dat niet zo, want jij ervaart iets echt als enorm storend. Je bent als een gespannen veer die op knappen staat.

Kenmerken verhoogde prikkelbaarheid

• Kort lontje
• Snel geïrriteerd
• Neiging snel boos te worden
• Humeurig
• Moeite met kritiek en tegenslagen
• Niet tegen drukte en harde geluiden kunnen
• Verminderde concentratie
• Onrustig
• Frustratie
• Agressief gedrag

Voorbeelden van prikkelbaarheid

Het kunnen allerlei zaken zijn waar jij heftig op reageert als je snel gepikeerd bent. Van het geluid van een borende buurman, tot een huilend kind. En van iemand die in de keuken even een kopje uit de kast pakt als jij daar bezig bent, tot iemand die je een vraag stelt als je op iets anders bent gefocust. Zelfs de aanwezigheid van een ander die zich in dezelfde ruimte bevindt als jij, een kuchje, of het feit dat er ergens iets rondslingert, kan hevige irritatie bij je teweeg brengen.

Je bent negatief, snel boos en kunt niet tegen kritiek. Feedback van je baas bijvoorbeeld schiet in je verkeerde keelgat. En een goedbedoelde opmerking van een collega kan uitlopen in een onprettige discussie.

Ook het thuisfront krijgt er van langs. Wat voorheen gezellig was, is wat jou betreft nu te druk. En om het minste geringste heb je woorden met je partner omdat van alles je irriteert. Je vindt dat je alleen maar commentaar krijgt, als iemand je goedbedoeld advies geeft.

Meestal heb je het zelf eerst niet eens in de gaten dat een kort lontje begint te krijgen en sneller gefrustreerd bent. Maar je omgeving ontgaat dit niet. Het probleem is dat als zij aankaarten dat jij wel heel weinig kunt hebben en snel geïrriteerd bent tegenwoordig, je ook daar weer heel aangebrand op kunt reageren.

Een ochtendhumeur

Sommige mensen hebben een ochtendhumeur en reageren als ze net uit bed zijn met irritatie op zo ongeveer alles. Ze willen dan ook eerst met rust worden gelaten. Een ochtendhumeur komt vooral voor bij avondmensen. Dat komt omdat het cortisolniveau van hen ’s morgens lager is dan dat van ochtendmensen. Het gevolg is dat zij veel minder energie hebben in de vroege ochtend en daardoor snel geïrriteerd zijn.

Uitingen van prikkelbaarheid

Je snel geïrriteerd voelen, kan zich zowel verbaal als fysiek uiten en de mate waarop kan zeer uiteenlopen. Van chagrijnig doen en uit je slof schieten tot boos worden, schreeuwen, vloeken, iemand uitschelden, een ander beschuldigen en dreigen. En fysiek van met voorwerpen gooien, duwen, schoppen, slaan en het vernielen van zaken.

Oorzaak snel geïrriteerd zijn

Iedereen heeft wel eens z’n dag niet en is dan eerder geagiteerd of boos dan normaal. Of je hebt slecht geslapen en een keer last van een ochtendhumeur. Het zijn menselijke emoties en geen reden tot zorg. Maar als je al langere tijd heftig reageert op prikkels kan dit een gevolg zijn spanning, stress, oververmoeidheid en burn-out. Je draaglast is veel groter dan je draagkracht. En dat kan verschillende redenen hebben. Problemen in je relatie of op het werk bijvoorbeeld. Maar ook gebrek aan assertiviteit, waardoor jijzelf steeds over je eigen grenzen heengaat, is een stressaanjager en maakt dat je sneller geprikkeld bent.

Andere stressaanjagers zijn:

Chronische pijn of andere lichamelijke klachten. Als je altijd pijn hebt, snel vermoeid bent of niet meer alles kunt doen, dan is het logisch dat je daar prikkelbaar van wordt.

Psychische aandoeningen zoals een (milde) depressie, een angststoornis, bipolaire stoornis of autisme. Het kost veel energie om hiermee om te gaan, waardoor je gespannen of snel geïrriteerd kunt zijn.

Een periode van vervelende of ingrijpende gebeurtenissen. Door ziekte, ontslag, een scheiding of het verlies van een dierbare kun je tijdelijk extra last hebben van prikkelbaarheid.

Menstruatieklachten of de overgang. Door veranderende hormonen zit je minder goed in je vel en ben je gevoeliger voor prikkels.

Perfectionisme en weinig zelfvertrouwen. Als je de hele tijd bezig bent met jezelf bewijzen, dan blijft er weinig ruimte voor plezier en ontspanning. Hierdoor kun heftiger reageren op kritiek en dingen die misgaan.

Medicijnen, alcohol en cafeïne verstoren de natuurlijke processen in je lichaam waardoor je anders en heftiger kunt reageren op mensen en gebeurtenissen en agressief gedrag kunt gaan vertonen.

Tips bij prikkelbaarheid en snel geïrriteerd raken

Onderstaande tips kunnen je helpen als je prikkelbaar en snel geïrriteerd bent.

Zorg goed voor jezelf

Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging, eet gezond en slaap voldoende. Het lijken inkoppertjes, maar ga eens eerlijk bij jezelf na of je dit ook doet. Zo niet, ga er vanaf nu serieus mee aan de slag.

Herken en respecteer je grens

Nog vlug even dit en nog vlug even dat… Wanneer je jezelf betrapt op zulke gedachten is het tijd om stil te staan en je rust te pakken. Het geeft aan dat je over je eigen grenzen aan het heengaan bent.

Ontspan jezelf regelmatig

Zorg voor ontspanning. Dat betekent niet dat je op de bank gaat zitten niets doen. Op zulke momenten gaan je gedachten met je op de loop in de verkeerde richting. Met andere woorden; het resulteert maar al te vaak in piekeren en dat is verre van ontspannend.

Wat ontspannen wel is? Doe iets wat concentratie vereist en waar jij je helemaal in verliezen kunt. Lees bijvoorbeeld een goed boek, ga tekenen, koken, kleuren, zingen, muziek maken… Of doe ontspanningsoefeningen of ademhalingsoefeningen.

Naar ademhalingsoefeningen>>

Naar ontspanningsoefeningen>>

Je probleem aanpakken met MindTuning

Wil je door ons worden geholpen? Met MindTuning richten we ons op wat jij wilt bereiken. Dat is het tegenovergestelde van wat je niet wilt en je stress bezorgt. De methode gaat ervan uit dat jij je vrij, energiek en onafhankelijk wilt voelen en in staat wilt zijn om het maximale uit je leven te halen.

Stress aanpakken? Wij leren je wat daarvoor nodig is:

✓ Alles over de rol die je visuele systeem speelt bij het voorkomen en oplossen van stress

✓ Je mind resetten door je visuele systeem op de juiste manier in te zetten

✓ Gedachtenmanagementtechnieken om piekeren te stoppen en in de toekomst te voorkomen

✓ Oplossingsgericht denken en handelen

✓ Ontspanningstechnieken

✓ Stress-ontsnappingstechnieken

✓ Communicatie met jezelf en anderen verbeteren

✓ Grenzen stellen en doelen bereiken

✓ Valkuilen in de toekomst herkennen en vermijden

✓ Stressreductie vasthouden en terugval voorkomen

Het resultaat: je krijgt meesterschap over de richting van je denken en handelen in relatie tot stressreductie en je weet dit ook toe te passen op álle facetten van je leven. (Pieter Frijters schreef hierover de bestseller: Meester over je gedachten).

Ben je burn-out, of bevind jij je in de gevarenzone? Bekijk hier hoe we je kunnen helpen>>